Karton – można go spotkać na każdym kroku. Występuje prawie wszędzie. Jest wykorzystywany w niemal każdej branży przemysłu i nie tylko. Ale czy zastanawialiście się kiedyś, jak się go produkuje? Kiedy został wynaleziony? Odpowiedź na te pytania znajdziecie w poniższym artykule.

Tektura falista – pierwsze kreacje

Kojarzycie może te wielkie kołnierze pojawiające się w filmach kostiumowych? Ten element ubioru nosi nazwę „kryza”. Ale czemu Wam o tym wspominam? Gdy właściciel ubierał kryzę pierwszy raz, sterczała ona sztywno. W jaki sposób? Przecież w tych odległych czasach nie było magli, żelazek, ani środków chemicznych, by ubrania wyglądały zawsze jak nowe. I w tym oto momencie, pojawia się po raz pierwszy nasza kochana…*werble*…tektura. Kryza, nie jest niczym innym jak karbowaną, jednowarstwową tekturą. Co więcej, pofalowany sztywny papier chętnie stosowano także w wysokich kapeluszach, aby nadać im odpowiednią formę. To właśnie na polu mody pojawiły się pierwsze „prototypy” tektury falistej, jaką znamy w dzisiejszej udoskonalonej formie.

Pudełko z kartonu, tektury czy papieru?

Czy tektura, papier i karton to właściwie to samo? I tak i nie. Owe 3 pojęcia wyjaśniamy poniżej:

• Papier – powstaje z organicznych włókien celulozy lub ścieru drzewnego. W jaki sposób? Owe włókna układane są na sicie, na którym później poddawane są procesowi pilśnienia oraz dalszej obróbce. Po tym jak zostaną odpowiednio uformowane, należy je odwodnić. Kolejno następuje szereg czynności, który możemy skojarzyć z robieniem prania (prawidłowe skojarzenie! nasze ubrania są tkaninami, a tkaniny są zazwyczaj włóknami organicznymi). W kolejnym kroku masa jest prasowana, suszona i gładzona (czyli czynności, które wykonujemy z naszym ubraniem po wyjęciu z pralki).

Z podanego tutaj zestawienia, papier jest najcieńszy. Jego gramatura mieści się w przedziale 28 – 160 g/m². Mniejszą gramaturę od papieru ma przykładowo bibuła. Papier wykorzystywany jest głównie w artykułach papierowych i papierniczych. Zaliczamy do nich m.in., różnego rodzaju papiery (papier plakatowy, papier fotograficzny, papier zeszytowy, papier książkowy, papier banknotowy, papier toaletowy). Robione są z niego m.in. gazety, banknoty, origami itd.

• Karton – materiał, który jest jednolity i elastyczny. Podstawowe różnice między nim, a tekturą są takie, że przede wszystkim różnią się grubością i strukturą. Wykonywane są z niego artykuły papiernicze takie jak np. teczki. Jeśli kiedyś byliście ciekawi, z jakiego materiału jest zrobiona pocztówka (grubsza niż papier, nietypowa struktura), to odpowiedź brzmi – z kartonu!

Jego gramatura mieści się w zakresie pomiędzy 160 g/m² a 315 g/m². Jego niewielka gramatura powoduje, że karton jest dość łatwo poddać obróbce. Zazwyczaj bez większych problemów jesteśmy w stanie coś na nim wydrukować, czy też, jeśli jesteśmy wystarczająco kreatywni, zrobić z niego model radzieckiej radiostacji. W związku z tym faktem, często wykorzystuje się go do materiałów reklamowych, np. wizytówek, folderów. Używany jest również do produkcji okładek książkowych.
Podsumowując: Karton wykorzystujemy wszędzie tam, gdzie mamy potrzebę skorzystania z czegoś grubszego niż papier, a niekoniecznie tak twardego i sztywnego jak tektura.

• Tektura – jest to materiał, składający się z kilku warstw masy papierowej o określonej specyfikacji. Jest nieco grubsza od kartonu. Tam, gdzie kończy się zakres gramatury kartonu (315 g/m²) zaczyna się gramatura dla tektury. Ze względu na to, że tektura nie należy do cienkich materiałów, ciężko jest ją poddać obróbce – jest po prostu mniej elastyczna. Jest to jednak zaleta – materiał ten jest znacznie trwalszy, przez co jest wykorzystywany do produkcji wytrzymałych opakowań. Szczególną cechą tego materiału jest odporność na działanie czynników zewnętrznych. Wzmocniona tektura jest często wykorzystywana w przemyśle spożywczym i gastronomicznym.

Najczęściej spotykaną tekturą, jest tektura falista i jest ona wykorzystywana m.in. do produkcji wszelakich opakowań. Jak już sama nazwa wskazuje, ma ona strukturę falistą. Do jej produkcji używa się makulatury oraz grubszego ścieru drzewnego. Gdy masa zostanie poddana odpowiednim obróbkom, rozkładana jest do wyschnięcia – w ten oto sposób powstaje nam pojedyncza warstwa papiernicza, czyli tzw. „liner”. Po sklejeniu ze sobą kilku takich warstw powstaje owa tektura – sklejane jest ze sobą od dwóch do siedmiu warstw. Jak się pewnie domyślacie: im więcej takich linerów, tym sztywniejszy i bardziej odporny na zniekształcenia stale się materiał.

Jak powstaje tektura falista?

Na samym początku do maszyny zwanej „tekturnicą” wkładany jest papier i nawijany na role. Maszyna najpierw go podgrzewa i nawilża, a następnie trafia pod specjalne rolki z „rowkami” i „grzbietami”. W tym procesie jest kreowana fala tektury. Jeśli jednak chcemy zmienić naszą falę w tekturze, zmieniamy wał na który będzie ona nawijana. Zanim trafi na wały z klejem, w zależności od tekturnicy, karton może być dodatkowo dociskany do wału z rowkami. Z drugiej strony maszyny także jest wpuszczany papier, który również przechodzi przez proces podgrzewania i nawilżenia. Owija się go na wale dociskowym, aby następnie trafić na wał z papierem pofalowanym, który ma już nałożony klej. W tym momencie następuje sklejenie dwóch warstw papieru. Teraz w zależności od tego, czy chcemy uzyskać tekturę 2-warstwową, możemy ją nawinąć na wał z drugiej stronu (tam gdzie nie jest falowana). Tektury 3-wartswowej nie nawija się na rolki, ponieważ możemy wtedy ją tylko uszkodzić. Każda tektura, która ma więcej niż dwie warstwy jest klejona na płasko w kolejnych modułach tekturnicy. Papiery stosowane w produkcji tektury, również definiują finalny produkt i jego parametry – ważna jest gramatura, a także jakie rodzaje papieru zastosowano do wytworzenia tektury.

Poniżej materiał, gdzie możecie zobaczyć jak działa tekturnica:

Dotarliśmy do końca naszej cudownej kartonowej przygody. Mam nadzieję, że wasze wszelkie wątpliwości zostały rozwiane i odeszły w zapomnienie. Zachęcam was również do przeczytania poprzednich artykułów:

Autor: Michał Banasik